FAOk txosten bat argitaratu du, non arriskuak identifikatzen eta ebaluatzen diren eta nekazaritzako plastikoak ordezteko edo tratatzeko aukera berriak proposatzen diren. Bertan, halaber, gaiari buruzko legeriak aztertzen dira, eta horiek hobetzeko jarduketak proposatzen dira, baita herrialdeetako ekonomia zirkularreko estrategietan zer-nolako ekarpenak egin ditzaketen ere.

Ingurumena kutsatzen duen nekazaritza-iturrietako (landare- eta animalia-ekoizpena) plastiko kantitatea ezezaguna da hein handi batean; hala ere, bistakoa da plastikoek, oro har, ondorio kaltegarriak izan ditzaketela bai ekosistemetan, bai indibiduoengan. Plastiko konbentzionalak, oro har, ez dira biodegradatzen eta denbora luzez iraun dezakete ingurunean; eta, beraz, bizitza erabilgarria amaitu ondoren ere kalte handia eragiten jarraitzen dute.

Plastikoen munduko ekoizpena eta nekazaritza-ekoizpenari dagokion proportzioa, 2018.
Fuente: Assessment of agricultural plastics and their sustainability – A call for action. Rome. FAO. 2021

Nekazaritza-ekoizpenean erabiltzen diren plastikoen hasierako hartzaile nagusiak lehorreko ekosistemak eta, bereziki, lurzoruak dira; aldiz, uretako ekosistemetan eragin handiagoa dute abandonatutako, galdutako edo baztertutako arrantza-aparailuek eta arrantza-jardueraren beste hondakin plastiko batzuek. Gaur egun ez dakigu nekazaritzako zenbat plastiko sartzen diren ur-lasterretan.

Nekazaritza-ekoizpenean erabilitako plastiko kantitatearen estimazioa.
Fuente: Assessment of agricultural plastics and their sustainability – A call for action. Rome. FAO. 2021

Behin ingurumenean, plastikoek kalteak eragin ditzakete efektu fisikoen bidez (adibidez, nahastea edo harrapatzea), efektu kimikoen bidez (adibidez, gehigarriak edo errekuntza-produktuak askatzea), eta efektu biologikoen bidez (hala nola garapen erradikularra eragoztea edo ehunetan edo zelula-mailan kalteak eragitea). Eragindako kaltearen larritasuna eta tipologia, oro har, tamainaren araberakoa da. Gaur egun arreta handia jartzen ari gara mikroplastikoek (5 mm baino gutxiagoko partikulak) eragin ditzaketen kalteetan.

Nekazaritzako produktu plastikoak eta horien polimero ohikoenak.

Fuente: Assessment of agricultural plastics and their sustainability – A call for action. Rome. FAO. 2021

Ondorioak

Identifikatutako 13 nekazaritzako produktu plastikoak aztertzean, nekazaritzako plastikoen hondakinak murrizten lagun dezaketen neurri hauek zehaztu ziren:

  1. Plastikoen erabilera saihestea nekazaritzako jardunbide jasangarriagoen bidez, hala nola kontserbazio-nekazaritza eta estaldura-laboreak, mulching-erako plastikoak erabili beharrean.
  2. Produktuak iraunkorragoak diren beste batzuekin ordezkatzea. Aukerak: beira edo polikarbonatoa berotegiko filmen ordez.
  3. Epe laburreko eta erabilera bakarreko produktuak berrerabilgarriekin ordezkatzea, hala nola uzta-kaxoi zurrunak poltsa malguen ordez.
  4. Ekoizlearen erantzukizun hedaturako eskemak ezartzea.
  5. Biodegradagarriak ez diren polimero konbentzionalen ordez, erabilera espezifikora egokitutako bideodegradazio-propietateak dituzten polimero biodegradagarriak erabiltzea.
  6. Produktuetarako, ekipamendu elkarturako eta erabilera-jardunbideetarako estandarrak ezartzea.
  7. Produktuei etiketak jartzea, identifikazioa eta trazabilitatea errazteko.
  8. Negozio-ereduak birdiseinatzea, produktu plastikoen fabrikatzaileek edo banatzaileek zerbitzu baten parte gisa eman ditzaten, ondasunak saltzeko transakzio huts baten ordez.

Arau- eta legegintza-esparruen berrikuspenean ez zen identifikatu kudeaketa-jardunbide egokiak errazteko bakarka aplika zitekeen neurri berezirik. Ikuspegi konbinatua hartu behar da kontuan, eta, aldi berean, hainbat neurri ezarri behar dira.

Azterlanak, halaber, ezagutza-arrakalak eta etorkizuneko ikerketarako iradokitako arloak identifikatu zituen.

Honako hauek dira ingurumenari kalte egiteko potentzial handia duten eta lehentasunezko arreta behar duten nekazaritzako produktu plastikoak:

  • Arrantza-aparailuak.
  • Kutsadura plastikoa eta mikroplastikoa sortzeko potentzial handia duten produktuak.
  • Kutsatzaile organiko iraunkorrak askatzeko potentzial handia duten produktuak.
  • Mulching-erako plastiko ez-biodegradagarriak.

Jardunbide eta produktu berritzaileetako inbertsioek ideia berriak eta produktu berrien garapena ekarriko dituzte, ikerketaren eta berrikuntzaren bidez.

Azkenik, beharrezkotzat jotzen da sektorearen eskaerei aurrea hartzea, plastikoak berreskuratzeko eta birziklatzeko bitartekoak garatzeko inbertsio estrategikoak sustatzeko (makineria, azpiegiturak…).

Assessment of agricultural plastics and their sustainability – A call for action. Rome. FAO. 2021